نامهای خدا

اِلوهیم ( אלוהים ):

در اوّلین آیة کتاب مقدّس، نام خدا چنین معرّفی می‌شود: «¹در ابتدا الوهیم آسمانها و زمین را آفرید» ( پیدایش 1 : 1 ). اِلوهیم پیش از همه چیز بوده و همه چیز در او جریان دارد. الوهیم را باید در حقیقتِ وجودیّتِ خودش معرّفی کرد، یعنی از آن جایی که او پیش از بنیاد عالم، تنها حیاتِ جاوید و سازندة تمام عالم هستی است، و مخلوق نمی‌باشد او را باید چنین معرّفی کرد:"آن که از خودش آمده."در کتاب مقدّسها کلمة خدا جایگزین کلمة عبری الوهیم شده است.

این نام مبنای واژة"الوهیّت"یعنی شناخت خدا است، به عبارتی واژة الوهیّت برگرفته از نام الوهیم و در ارتباط با معرّفی خصوصیّات او است. از آن جایی که الوهیم پیش از خلقت عالم هستی تنها حیات جاوید بود، او را از کارهایش باید شناخت و معرّفی نمود، مثلاً: او آفریدگار، برکت دهنده، نگهدارنده، نجات دهنده و ... است. در همین راستا هرگاه کتاب مقدّس، به جایگاه آسمانی خدا به عنوانِ پدر، بنیان‌گذار و خالق هستی نظر و اشاره دارد او را با نام الوهیم معرّفی می‌کند.

در کتاب مقدّسهای عهد عتیق که تقریباً تمامی آن به زبان عبری نوشته شده ( به جز: فصلهای دوّم تا هفتم کتاب دانیال و بیشتر قسمتهای فصلهای چهارم تا هفتم عزرا که به زبان آرامی نوشته شده است )، به نام"خدا"با عنوان الوهیم بیشترین اشاره شده است، این نام 2249 بار تکرار شده که نشان از اهمیّت خاص این نام نسبت به سایر نامهای خدا که با"اِل"آغاز می‌شود دارد.

 

اِل ( אל ):

اِل ( אל ) نام خدا است؛ اِلِ الوهیم همان نام خدا است؛ در کتب مقدّسهای عهد عتیق، نام اِل 235 مرتبه معرّفی شده است. در غالب اوقات وقتی که نام خدا با صفتی خاص همراه شده، از نام اِل استفاده گردیده است. مانند:

ال اِلیُون ( אל אליאון ) به معنی"خدای تعالی"«¹⁸و ملكيصدق، مَلِك ساليم، نان و شراب بيرون آورد. و او كاهن خداي تعالي بود،¹⁹و او را مبارك خوانده، گفت: مبارك باد ابرام از جانب خداي تعالي، مالك آسمان و زمين.²⁰و متبارك باد خداي تعالي، كه دشمنانت را به دستت تسليم كرد. و او را از هر چيز، ده يك داد» ( پیدایش 14 : 18 - 20 ).

ال شِدای ( אל שדי ) به معنی"خداي قادر مطلق"«¹و چون ابرام نود و نه ساله بود، خداوند بر ابرام ظاهر شده، گفت: من هستم خداي قادر مطلق. پيش روي من بخرام و كامل شو» ( پیدایش 17 : 1 ).

ال اُلام ( אל עולם ) به معنی"خدای سرمدی"«³²و ابراهيم در بئرشبع، شوره كزي غرس نمود، و در آن جا به نام يهوه، خداي سرمدي دعا نمود» ( پیدایش 21 : 32 ).

ال گیبُو ( אל גבור ) به معنی"خدای قدیر"«⁶زيرا كه براي ما ولدي زاييده و پسري به ما بخشيده شد و سلطنت بر دوش او خواهد بود و اسم او عجيب و مشير و خداي قدير و پدر سرمدي و سرور سلامتي خوانده خواهد شد» ( اشعیا 9 : 6 ).

ال کِنایو ( אל קנאי ) به معنی"خدای غیور"«¹⁴زنهار خداي غير را عبادت منما، زيرا يهوه كه نام او غيور است، خداي غيور است» ( خروج 34 : 14 ).

ال کَدُش ( אל קדוש ) به معنی"خدای قدّوس"«¹⁹پس يوشع به قوم گفت: نمي‌توانيد يهوه را عبادت كنيد زيرا كه او خداي قدّوس است و او خداي غيور است كه عصيان و گناهان شما را نخواهد آمرزيد» ( یوشع 24 : 19 ).

ال اَخنون ( אל חנון ) به معنی"خدای کریم"«³¹امّا بر حسب رحمتهاي عظيمت، ايشان را بالكل فاني نساختي و ترك ننمودي، زيرا خداي كريم و رحيم هستي» ( نحمیا 9 : 31 ).

ال راخوم ( אל רחום ) به معنی"خدای رحیم"«³¹زيرا كه يهوه خداى تو خداى رحيم است؛ تو را ترك نخواهد كرد و تو را هلاك نخواهد نمود و عهد پدرانت را كه براى ايشان قسم خورده بود، فراموش نخواهد كرد» ( تثنیّه 4 : 31 ).

 

یهوه ( יהוה ):

با نام یهوه برای اوّلین بار در کتاب پیدایش 2 : 4 آشنا می‌شویم: «⁴اين است پيدايش آسمانها و زمين در حين آفرينش آنها در روزى كه يهوه، خدا، زمين و آسمانها را بساخت.» در این آیه که اوّلین معرّفیِ نام یهوه در کتاب مقدّس است، یهوه پیش از نام خدا ( الوهیم ) آمده، و این به ما می‌فهماند که یهوه یک اسم خاص است؛ مثل هر آدمی، که سوای انسان بودن دارای یک اسم خاص برای خودش است. نام یهوه در کتب مقدّسهای عهد عتیق 5521 بار تکرار شده است.

در ترجمه‌های کتاب مقدّس، اغلب از نامهای دیگری به جای یهوه استفاده شده است. این نامهای دیگر در زبان یونانی که زبان نگارش تقریباً تمامی کتب عهد جدید است، کوریوس ( Corius ) و در زبان لاتین لُرد ( Lord ) ترجمه شده است.

زمانی که خدا خود را برای اوّلین بار بر موسی در بوتة آتش آشکار ساخت، خود را با نام یهوه معرّفی کرد: «²و خدا موسي را خطاب كرده وي را گفت: من يهوه هستم.³و به ابراهيم و اسحاق و يعقوب به نام خداي قادر مطلق ( ال شِداي ) ظاهر شدم، لیكن به نام خود يعني يهوه نزد ايشان معروف نگشتم» ( خروج 6 : 2 - 3 ). این معروف نگشتن به معنی ندانستن و ناشناخته بودن نام یهوه نیست بلکه تنها اشاره به معرّفی نشدن به این نام در هنگام معارفه دارد، زیرا در پیدایش 22 : 14 به وضوع می‌خوانیم که ابراهیم با نام یهوه کاملاً آشنا بوده و از عنوان خدای قادر مطلق ( ال شِدای ) استفاده نکرده بلکه چنین شهادت داده: «¹⁴و ابراهيم آن موضع را يهوه يري ناميد، چنان كه تا امروز گفته مي‌شود: در كوه، يهوه ديده خواهد شد.»

از سوی دیگر این آشکارسازیِ نام یهوه زمانی بود که خدا عملاً به عنوان منجی وارد عمل شد، که دلالت دارد بر آشکار شدن منجی موعود که از درون خدا می‌بایست بیاید. به عبارتی خداوند ( یهوه ) وجهی آشکار از خدای نادیدنی است.

 

معرّفی خدا تا قبل از موسی:

خدا خود را به ابراهیم چنین معرّفی نمود: «¹و چون ابرام نود و نه ساله بود، خداوند بر ابرام ظاهر شده، گفت: من هستم خداي قادر مطلق. پيش روي من بخرام و كامل شو» ( پیدایش 17 : 1 ).

خدا خود را به اسحاق نیز چنین معرّفی نمود: «²⁴در همان شب خداوند بر وي ظاهر شده، گفت: من خداي پدرت ابراهيم هستم. ترسان مباش زيرا كه من با تو هستم و تو را بركت مي‌دهم و ذرّيّت تو را به خاطر بندة خود، ابراهيم، فراوان خواهم ساخت» ( پیدایش 26 : 24 ). و اسحاق با آگاهی از نام خدای قادر مطلق بود که یعقوب را چنین برکت داده و خطاب کرد: «¹و اسحاق، يعقوب را خوانده، ...³و خداي قادر مطلق تو را بركت دهد و تو را بارور و كثير سازد، تا از تو امّتهاي بسيار به وجود آيند» ( پیدایش 28 : 3 ).

خدا خود را به یعقوب نیز چنین معرّفی نمود: «¹¹و خدا وي را گفت: من خداي قادر مطلق هستم. بارور و كثير شو. امّتي و جماعتي از امّتها از تو به وجود آيند و از صلب تو پادشاهان پديد شوند» ( پیدایش 35 : 11 ).

نام یهوه برخی مواقع در کتاب مقدّس به همراه عنوان خدا و یا یک صفت خاص دیگری نیز معرّفی شده، مانند:

یهوه الوهیم ( יהוה אלוהים ) به معنی"یهوه خدای آبها"«⁴اين است پيدايش آسمانها و زمين در حين آفرينش آنها در روزى كه يهوه، خدای آبها، زمين و آسمانها را بساخت» ( پیدایش 2 : 4 ).

یهوه یِرِی ( יהוה יראה ) به معنی"یهوه خواهد دید"«¹⁴و ابراهيم آن موضع را يهوه يِرِي ناميد، چنان كه تا امروز گفته مي‌شود: در كوه يهوه ديده خواهد شد» ( پیدایش 22 : 14 ).

یهوه رافا ( יהוה רפא ) به معنی"یهوه شفا دهنده"«²⁶و گفت: هر آينه اگر قول يهوه، خداي خود را بشنوي و آن چه را در نظر او راست است به جا آوري و احكام او را بشنوي و تمامي فرايض او را نگاه داري، همانا هيچ يك از همة مرضهايي را كه بر مصريان آورده‌ام بر تو نياورم، زيرا كه من يهوه، شفا دهندة تو هستم» ( خروج 15 : 26 ).

یهوه نَسی ( יהוה נסי ) به معنی"یهوه پرچم من است"«¹⁵و موسي مذبحي بنا كرد و آن را يهوه نَسي ناميد» ( خروج 17 : 15 ).

یهوه شَلُم ( יהוה שלום ) به معنی"یهوه سلامتی می‌دهد"«²⁴پس جدعُون در آن جا براي خداوند‌ مذبحي بنا كرد و آن را يهوه شَلُم ناميد كه تا امروز در عُفْره ابيعَزَرِيان باقي است» ( داوران 6 : 24 ).

یهوه صَدَکنو ( יהוה צדקנו ) به معنی"یهوه عدالت ما"«⁶در ايّام وي يهودا نجات خواهد يافت و اسرائيل با امنيّت ساكن خواهد شد و اسمي كه به آن ناميده مي‌شود اين است: يهوه صَدَکنو، يهوه عدالت ما» ( ارمیا 23 : 6 ).

یهوه شِمِّه ( יהוה שמה ) به معنی"اسم او"«³⁵و محيطش هجده هزار، ني مي‌باشد و اسم شهر از آن روز يهوه شِمَّه خواهد بود» ( حزقیال 48 : 35 ).

یهوه صوااُت ( יהוה צבאות ) به معنی"یهوه لشکرها"«⁴⁵داوود به فلسطيني گفت: تو با شمشير و نيزه و مزراق نزد من مي‌آيي، امّا من به اسم يَهوه صوااُت، خداي لشكرهاي اسرائيل كه او را به ننگ آورده‌اي نزد تو مي‌آيم» ( اوّل سموئیل 17 : 45 ).

توضیح: اسامی عبری دقیقاً مانند گویشِ در این زبان، برگردان و نوشته شده است.

 

اِحیِّ اَشِر اِحیِّ ( אהיה אשר אהיה ):

اِحیِّ اَشِر اِحیِّ، اوّلین پاسخ از سه پاسخی است که موسی هنگامی که نام خداوند را در خروج 3 : 14 می‌پرسد دریافت می‌کند: «¹⁴خدا به‌ موسی گفت‌: هستم آن که‌ هستم‌. و گفت‌: به‌ بنی‌اسرائیل‌ چنین‌ بگو: اِحیِّ، هستم مرا نزد شما فرستاد.» در ترجمة انگلیسیِ"جیمز پادشاه ( King James )"این جمله به معنی"من آنم که هستم"ترجمه می‌شود که یکی از نامهای خداوند است."اِحیِّ"شکل سوّم شخصِ واژة"حی"به معنی "بودن"است."اَشِر"نیز در این جمله واژة تأکیدی است که معمولاً به معنی"آن"ترجمه می‌شود. با این که جمله معمولاً به زمان حال برداشت می‌شود، امّا اشاره به آینده دارد، شاید به این گونه ترجمه می‌شد رفع ابهام می‌گردید:"من خواهم بود آن که خواهم بود."زیرا شکل استفاده شده در این جمله آینده است.

 

نامهای متداول دیگر:

تئوس ( Theos ):

در کتب مقدّسهای عهد جدید که تقریباً تمامی آن به زبان یونانی نوشته شده      ( به جز در چند جای محدود که به زبان آرامی نوشته شده است )، هنگام اشاره به نام خدا، از نام تئوس ( Theos ) استفاده گردیده. تئوس 1172 بار در کتب عهد جدید تکرار شده است.

 

ادونای ( אדני ):

ادونای به معنی آقا، سرور، بزرگ، پادشاه و پروردگار من است که نامی عبری است. نام ادونای یکی از شایع‏ترین نامهای خداوند در متون، عبادات و مکالمات دینی یهودیان است؛ و غالباً به جای کلمة یهوه که مهم‌ترین نام در نزد یهودیان محسوب می‌شود به کار می‏رود.

ادونای یکی از هفت نام ذکر شدة خداوند در نسخ خطی تَنَخ است که در منابع خاخامی به حفظ و حراست از این نامها توصیه شده؛ تَنَخ یا تناخ ( به عبری תנ"ך )، نام عبری کتاب مقدّس یهودیان است که نزد مسیحیان، کتاب مقدّس عبری خوانده می‌شود و با برخی تغییرات با عنوان عهد عتیق در کتاب مقدّس مسیحیان جای گرفته است و شامل سه بخش است:

ü    تورات یا تورا: به عبری תורה فرمان یا شریعت

ü    نوییم: به عبری נביאים کتب انبیا

ü    کتوویم: به عبری כתובים مکتوبات ( نوشته‌ها )

تَنَخ در حقیقت کلمه‌ای است که از ترکیب حرف نخست این سه واژه در زبان لاتین ساخته شده است.

هر چند نامهای دیگر خداوند نیز بعضاً مورد استفاده قرار می‏گیرد. نکتة قابل توجّه در مورد نام ادونای و ارتباط آن با ذات الهی و جانشینی آن به جای نام یهوه ( که نزد یهود از اسامیِ اعظم الهی و بلکه بالاترین و مهم‌ترین نام خداوند محسوب می‌شود ) آن است که، این واژه تنها در متن یونانی عهد قدیم برای اشاره به ذات خداوند مورد استفاده قرار گرفته است و معنی‌ای بالاتر از سرور، آقا و امثال این معانی را برای یهودیان نداشته است؛ تا آن جا که برخی تقدّس نام یهوه و جایگزینی نام ادونای را خرافه و از جعلیّات می‏دانند، که چیزی جز نتیجة برداشت اشتباه از آیة ۱۶ باب ۲۴ سفر لاویان نمی‏باشد.

امّا نکتة قابل توجّه، خطاب شدن بعضی از اشخاص با نام ادونای در کتاب مقدّس است، که احتمال استخراج معنی آقا و سرور را برای نام ادونای، بسیار قوی‌تر می‌کند. به طور مثال در پیدایش ۱8 : ۱2 می‌بینیم که سارا همسرش ابراهیم را با نام ادونای می‏خواند که در ترجمة پارسی قدیم از آن با لفظ سرور تعبیر شده. «¹²پس‌ ساره‌ در دل‌ خود بخندید و گفت‌: آیا بعد از فرسودگی‌ام‌ مرا شادی‌ خواهد بود، و آقایم‌ نیز پیر شده‌ است‌؟»

Therefore Sarah laughed within herself, saying, After I am waxed old shall I have pleasure, my lord ( 'adown - אדני ) being old also?

و یا در اوّل سموئیل 29 : 8 نیز داوود، پادشاه را با نام ادونای که در ترجمة پارسی قدیم به معنی سرور و آقا ترجمه شده خطاب می‌کند: «⁸و داوود به اخیش گفت: چه کرده‌ام و از روزی که به حضور تو بوده‌ام تا امروز در بنده‌ات چه یافته‌ای تا آن که به جنگ نیایم و با دشمنان آقایم پادشاه جنگ ننمایم؟»

And David said unto Achish, But what have I done? and what hast thou found in thy servant so long as I have been with thee unto this day, that I may not go fight against the enemies of my lord ( 'adown - אדני ) the king?

در یهودیّت غالباً هنگام خواندن تورات و صحف انبیا هرگاه به نام یهوه می‌رسند نام ادونای ( به معنی: آقا و ارباب ) را جایگزین آن می‌کنند. و برای اشاره به یهوه در غیر از زمان عبادت از نام هاشم ( به معنی: آن نام ) استفاده می‌شود. این کار به این دلیل است که تصوّر می‌شود نام یهوه آن قدر مقدّس است که نباید در هیچ جای دیگری به غیر از معبد سلیمان خوانده شود.

نام ادونای در کتب مقدّس و در ارتباط با افراد مختلف 287 بار تکرار شده است.

 

کوریوس ( κυριος ):

نام کوریوس در متون یونانی عهد جدید هم معنی با نام ادونای در عهد عتیق است؛ که این نام در متون یونانی عهد جدید به عیسی مسیح و در زبان انگلیسی به آقا و سرور اشاره دارد.

 

هاشم ( שםזה ):

هاشم به معنی"آن نام"است ( ها = آن، شم = نام ) در نزد یهودیان معمول است که از نام ادونای فقط در عبادات خود به جای نام یهوه استفاده می‌کنند و در صحبتهای متداول خود از نام هاشم به جای نام یهوه استفاده می‌نمایند. بعضی از یهودیان برای این که نام خداوند را به صورت معمول بر زبان نیاورند بعضی از حروف آن را با حروف دیگر جایگزین می‌کنند. مثلاً:"ه"را با"ک"جایگزین کرده و به جای"الوهیم"می‌گویند"الوکیم"و یا به جای"شدای"می‌گویند"شکای". هاشم معمولاً به صورت غیر رسمی‌تری از ادونای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

ادوشم:

تا قبل از قرن ۲۰ استفاده از لغت ادوشم که ترکیبی از ادونای و هاشم است رایج بود. ولی خاخام دیوید هالوی سیگال این کار را ممنوع کرد زیرا معتقد بود که این کار بی‌احترامی به نام خداوند است. در یهودیّتِ امروزی این لغت بسیار به ندرت استفاده می‌شود.

 

عیسی ( ישוע ):

عیسی، نام عجیب، بزرگ و بسیار قدرتمند خدا است. از آن جایی که این نام در عالم هستی از اهمیّت فوق‌العاده خاص و حیاتی برخوردار است، در جلد دوّم این کتاب به طور کامل و مفصّل به این نام خواهیم پرداخت.

 

برگرفته از کتاب الوهیّت 1 - شناخت خدا ؛ نویسنده: لوک رایان

 

این اثر تحت مجوز Creative Commons Attribution 4.0 International ( CC BY 4.0 ) منتشر شده است. استفاده از این اثر تنها در صورتی مجاز است که محتوای اصلی بدون هیچ گونه تغییری حفظ شده و منبع به دقّت ذکر گردد.